مارمولک چشم ماری (سوسمار چشم ماری) با نام علمی ophisops elegans در بیشتر نواحی شمالی، شمال غربی، غرب و جنوب شرقی کشورمان پراکندگی دارد و می توان گفت که نسبتا پراکندگی و جمعیت خوبی را دارا می باشند.

مشخصات ریخت شناسی

از مشخصات ریخت شناسی یا مورفولوژی این مارمولک می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سطح روی سر صاف
• داشتن ۲۷ تا ۲۸ فلس و پلاک اطراف ناحیه میانی بدن
• پوزه کوتاه تر از پهنای سر در بین دو چشم
• فلس های روی ناحیه گردن کوچک و دانه ای شکل
• فلس های بالای چشمی از فلس های بالای مژه ای توسط ردیفی از فلس های دانه ای کوچک جدا شده اند.
• ناحیه یقه (از سمت گردن به سمت پوزه) باریک شده است.
• وجود خطوطی سفید و قهوه ای رنگ در امتداد طول بدنشان
• اندازه طول دم آنها دو برابر طول کل بدنشان می باشد.

ترکیب خدادادی رنگ ها در بدن مارمولک چشم ماری

سطح فوقانی بدنش مایل به قهوه ای و زیتونی مایل به سبز با دو نوار جانبی پشتی روشن (سفید یا متمایل به سفید) که در قسمت فوقانی از حاشیه بالای مژه ای تا دم امتداد می یابد. لازم به یاداوری است که این خطوط در قسمت تحتانی از زیر چشم و از گوش گذشته و در امتداد پهلوها تا اندام های حرکتی عقبی امتداد می یابد. حاشیه فوقانی نوار جانبی پشتی با نقاط سیاه پوشیده شده است. نوارهای روشن گاهی وجود ندارند. خط میانی پشتی سیاه و تقریبا روی گردن وجود دارند و ردیفی از نقاط کوچک میانی پشتی در جاندار دیده می شود. لب بالا کناره های گردن و فاصله بین نوارهای روشن با نقاط سیاه ناحیه شکمی سفید مایل به سبز و نیمه انتهایی در دم اغلب مایل به قرمز می باشد.

از رفتار این مارمولک میتوان به روز فعال بودن آنها (جمع آوری غذا در طول روز و استراحت در شب) اشاره نمود که نشان دهنده نیاز مبرم این جاندار (به ویژه پوست این نوع مارمولک) به آفتاب و نور خورشید می باشد.

نواحی بیابانی، نیمه بیابانی، مدیترانه ای و کوهستانی، در دشت ها و شنزارها، سنگلاخی ها، چین های آذرین با خرده سنگها، دامنه های رسوبی صخره ای، تپه ها، سراشیبی دامنه ها با پوشش گیاهی غنی تا فقیر ، استپی، اراضی جنگلی (کمتر)، بوته زارها، نواحی خشک و فاقد گیاه و زمین های کشاورزی از جمله زیستگاه های این جاندار به حساب می آید.

اغلب در مکان های آفتابگیر فعالیت می کنند؛ در لابه لای سنگ ها، شکاف سنگ ها، دیواره ها، حفره ها و… مخفی می شوند.

آنها اغلب از بند پایانی خشکی زی نظیر قاب بالان (خانواده  نیمی از حشرات)، مورچه ها، لارو حشرات، عنکبوت ها، رتیل ها و …  تغذیه می نمایند.

اغلب در اواخر بهار و اواخر تابستان تخم گذاری می کنند و بچه مارمولک ها بیشتر در اوایل پاییز به دنیا می آیند. در ضمن نوزادهای تازه از تخم بیرون آمده دارای نوارهای مشخص زرد روشن و قهوه ای شکلاتی می باشند.

این مارمولک زیبا از هند تا بلغارستان، از ارمنستان تا گرجستان، عراق تا لبنان، یونان، اردن تا الجزایر و ایران و کشورهای آسیایی پراکندگی دارد.

درباره نویسنده

نوید رکوعی

محقق و کارشناس حیات وحش
10 سال سابقه تحقیقات میدانی در زمینه حیات وحش
دارای افتخار پیدا کردن رد پلنگ در تهران پس از 30 سال

سایر مقالات نویسنده

• مقالات18 مرداد 1396رودک عسل خوار چیست؟
• مقالات7 مرداد 1396چگونه پستانداران را در طبیعت پیدا کنیم؟
• مقالات3 مرداد 1396زندگی فک های دریایی در شمال ایران
• مقالات2 مرداد 1396مارمولک چشم ماری را بشناسیم.